Ngày 15-5, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 tại Hà Nội. Đây là giải thưởng vinh danh nhà khoa học có nghiên cứu xuất sắc, góp phần thúc đẩy khoa học và công nghệ Việt Nam hội nhập và phát triển.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ trao giải cho hai tác giả đạt Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 - Ảnh: D.LIỄU
Hai nhà khoa học xuất sắc
Nhằm khích lệ, tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản, từ năm 2014, Bộ Khoa học và Công nghệ triển khai Giải thưởng Tạ Quang Bửu dành cho các nhà khoa học có kết quả nghiên cứu cơ bản xuất sắc.
Năm nay, giải thưởng được trao cho hai nhà khoa học là PGS.TS Trần Mạnh Trí (Trường đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) và TS Nguyễn Thị Kim Thanh (Viện Vật lý, Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam).
PGS.TS Trần Mạnh Trí được trao giải thưởng qua cụm ba công trình được công bố trên các tạp chí khoa học thuộc top 5% hàng đầu thế giới trong các ngành kỹ thuật môi trường, độc học, sức khỏe và đột biến gene. Cụm công trình này góp phần giải quyết vấn đề cấp bách mang tính toàn cầu hiện nay là ô nhiễm môi trường do sự phát tán của các hóa chất tổng hợp.
TS Nguyễn Thị Kim Thanh được trao giải thưởng qua một công trình được công bố trên tạp chí Physical Review Letters, là tạp chí khoa học hàng đầu thế giới của ngành vật lý.
Công trình thể hiện 3 kết quả đột phá về hướng nghiên cứu, có ý nghĩa quan trọng cho phát triển công nghệ máy tính lượng tử.
Nghiên cứu khoa học không phải con đường dễ dàng
Phát biểu tại lễ trao giải, TS Thanh cho biết rất bất ngờ và xúc động khi được trao giải thưởng danh giá Tạ Quang Bửu.
TS Nguyễn Thị Kim Thanh đạt Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 với công trình nghiên cứu ngành vật lý - Ảnh: D.LIỄU
"Tình yêu dành cho vật lý của tôi từng trải qua đầy thử thách. Hành trình nghiên cứu khoa học chưa bao giờ là điều dễ dàng. Đặc biệt là đối với những nhà khoa học nữ.
Nhiều lần tôi thấy thất bại muốn sang dạy học, hiện vẫn còn một số nghiên cứu nhiều năm nhưng chưa có kết quả. Thế nhưng nhờ đam mê, tôi đã dần vượt qua tất cả khó khăn, thử thách", TS Thanh nói.
S Thanh nhớ lại thời gian nghiên cứu tại Pháp, từng nói với một người bạn nước ngoài: "Nếu tôi có bài đăng trên Physical Review Letters (một tạp chí khoa học chuyên ngành của Hội Vật lý Mỹ), tôi sẽ bỏ nghiên cứu vật lý. Bởi tôi nghĩ rằng ước mơ khi đạt được rồi, tôi muốn sống mãi với ước mơ ngọt ngào đó.
Thế nhưng, khi giấc mơ năm nào đã thành hiện thực, tôi vẫn tiếp tục nghiên cứu vật lý, chứ không ngủ vùi như từng nghĩ trước kia. Tôi nhận ra có nhiều vấn đề để nghiên cứu và sẽ luôn sẵn sàng giúp đỡ các bạn trẻ nếu muốn dành tình yêu cho vật lý", TS Thanh bộc bạch.
Trao giải cho các tác giả, Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi lời chúc mừng và trân trọng đối với niềm đam mê, theo đuổi nghiên cứu nhà khoa học.
Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh các tác giả đạt giải là tấm gương của các nhà khoa học, thể hiện sự cống hiến, đam mê, hy sinh và trân trọng đối với khoa học. Giải thưởng không chỉ là sự ghi nhận, mà còn là sự tri ân sự cống hiến của các nhà khoa học cho sự nghiệp phát triển đất nước.
Giải thưởng mang tầm quốc tế
Giải thưởng Tạ Quang Bửu được Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức lần đầu tiên vào năm 2014 nhằm khích lệ, tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu khoa học cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật, góp phần thúc đẩy khoa học và công nghệ Việt Nam hội nhập và phát triển.
Các công trình đều được các hội đồng khoa học nghiên cứu cơ bản của Quỹ NAFOSTED đánh giá cao về chất lượng nghiên cứu, có ý nghĩa khoa học, tác động đến vấn đề, chuyên ngành nghiên cứu; các tạp chí đăng tải công trình đều được xếp thứ hạng cao (top 10%) trong danh mục tạp chí của Web of Science và Scimago, mang tầm quốc tế.
Năm 2024, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp nhận tổng số hồ sơ là 97, trong đó có 76 hồ sơ trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật, 21 hồ sơ trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn; 71 hồ sơ đề cử giải thưởng chính và 26 hồ sơ đề cử giải thưởng trẻ.