Ô nhiễm nhựa là một thách thức môi trường lớn, đe dọa trực tiếp đến sự phát triển bền vững và cuối cùng là cuộc sống của con người. Khi không còn hữu ích, nhựa thường được đốt hoặc chôn lấp. Phần lớn rác thải nhựa sẽ trôi vào đại dương, gây hại cho sinh vật biển và có khả năng gây ô nhiễm cho hải sản. Kỹ thuật hạt nhân có thể giúp theo dõi và giảm thiểu rác thải nhựa.

“Thời đại chúng ta đang sống - khi chúng ta vẫn đang vật lộn với đại dịch - đã khẳng định một cách ró ràng rằng các vấn đề toàn cầu cần có các giải pháp toàn cầu. Chúng ta chỉ có thể giải quyết các vấn đề lớn khi chúng ta đồng hành cùng nhau”, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi cho biết trong cuộc thảo luận bàn tròn với các đối tác ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Hơn 340 đại biểu đến từ các quốc gia trên khắp Châu Á - Thái Bình Dương đã tham dự sự kiện này. Các đại biểu bao gồm những người sử dụng công nghệ hạt nhân và các chuyên gia môi trường từ các ngành công nghiệp, học viện và các tổ chức quốc tế. Sự kiện này là sự kiện đầu tiên trong một loạt các hội nghị bàn tròn để thảo luận về những nỗ lực không ngừng, các giải pháp sáng tạo và quan hệ đối tác để đối phó với ô nhiễm nhựa.
Trong số tất cả nhựa được sản xuất từ ​​năm 1950 đến năm 2015, chỉ 9% đã được tái chế và khoảng 17% vẫn còn được sử dụng, theo một nghiên cứu được công bố trên Science Advances. Phần lớn còn lại được chôn trong các bãi chôn lấp (60%) (gây ô nhiễm các hệ sinh thái ở hạ nguồn, chẳng hạn như sông, nước ngầm, đại dương), và đốt rác (12%) - nơi thường thải ra khí độc. Theo dự báo, đến năm 2025, đại dương sẽ chứa một tấn nhựa trên ba tấn cá và vào năm 2050, có thể có nhiều nhựa hơn trong đại dương so với cá.
IAEA đi đầu trong việc triển khai khoa học và công nghệ hạt nhân để giải quyết các thách thức toàn cầu, bao gồm ô nhiễm nhựa. Ông Grossi nói: “Các kỹ thuật hạt nhân có thể giúp đánh giá và hiểu được chiều hướng của vấn đề… và cả trong việc tái chế nhựa thông qua các kỹ thuật bức xạ, cho phép chúng ta sản xuất các vật liệu có thể được sử dụng trong khái niệm nền kinh tế tuần hoàn.
Kiểm soát ô nhiễm nhựa
Công nghệ hạt nhân kiểm soát ô nhiễm nhựa (NUTEC Plastics) được thiết lập để hỗ trợ các quốc gia tích hợp các kỹ thuật hạt nhân và đồng vị hạt nhân để giải quyết ô nhiễm nhựa. Ông Najat Mokhtar, Phó Tổng Giám đốc IAEA kiêm Trưởng Ban Khoa học và Ứng dụng Hạt nhân cho biết: “IAEA đã sẵn sàng cung cấp các giải pháp hạt nhân đối với ô nhiễm nhựa thông qua phát triển và thúc đẩy các công nghệ bức xạ để giúp thay thế nhựa từ dầu mỏ bằng nhựa có thể phân hủy sinh học để cải thiện hoạt động tái chế thông thường và tái tạo nhựa hết giá trị sử dụng”. Phương pháp tiếp cận của NUTEC Plastics gồm hai mặt: 1) cung cấp bằng chứng khoa học để mô tả và đánh giá ô nhiễm vi nhựa ở biển và 2) để chứng minh việc sử dụng bức xạ ion hóa trong tái chế nhựa để biến chất thải nhựa thành tài nguyên có thể tái sử dụng.
NUTEC Plastics sẽ nâng cao năng lực của các phòng thí nghiệm trong việc nghiên cứu tác động của ô nhiễm nhựa trong các hệ sinh thái biển và ven biển, sử dụng các phương pháp hạt nhân để theo dõi và định lượng chính xác sự di chuyển và tác động của vi nhựa và đồng chất gây ô nhiễm.
Công nghệ hạt nhân cũng cung cấp một giải pháp để giảm khối lượng rác thải nhựa. Lợi ích cho môi trường và cuộc sống con người đặt ra sự cần thiết phải lặp lại vòng đời của nhựa theo hướng kinh tế tuần hoàn, tập trung vào 4R: giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và làm mới. Như một sự bổ sung cho các phương pháp tái chế cơ học và hóa học truyền thống, NUTEC Plastics sẽ chứng minh cách mà công nghệ bức xạ tia gamma và chùm điện tử có thể sửa đổi một số loại chất thải nhựa được tái chế hoặc tái chế để tái sử dụng. Mokhtar giải thích: “Một trở ngại chính trong quá trình tái chế nhựa thông thường là việc tái chế làm giảm chất lượng nhựa và các hạt nhựa được tạo ra. Bạn có thể sử dụng bức xạ để phá vỡ các polyme nhựa không đủ chất lượng thành các thành phần nhỏ hơn và sử dụng chúng để tạo ra các sản phẩm nhựa mới, do đó kéo dài vòng đời của chất thải nhựa”.
Thúc đẩy các nỗ lực trên phạm vi quốc gia, khu vực và toàn cầu
IAEA tổ chức sự kiện trực tuyến này với sự phối hợp của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), Ủy ban Kinh tế và Xã hội Châu Á - Thái Bình Dương (ESCAP) và các quốc gia trong khu vực. “Các hành động trong khu vực và toàn cầu được nêu trong Tuyên bố Bangkok của ASEAN về Chống các mảnh vỡ trên biển, Tầm nhìn Đại dương Xanh Osaka và các chương trình quốc tế khác nhau của UNEP và ESCAP cung cấp các khuôn khổ quan trọng”, Ông Hua Liu, Phó Tổng Giám đốc IAEA kiêm Trưởng Ban Hợp tác Kỹ thuật cho biết. “Đóng góp của IAEA sẽ tăng cường năng lực nghiên cứu và ứng dụng kiến ​​thức khoa học để chống lại các mảnh vỡ trên biển, hỗ trợ việc ra quyết định và chính sách dựa trên cơ sở khoa học”.
IAEA có hơn 40 dự án hợp tác kỹ thuật đang thực hiện hoặc đã lên kế hoạch, các dự án nghiên cứu phối hợp và các hoạt động chương trình khác liên quan đến công nghệ bức xạ và giám sát môi trường, trong đó có khoảng 25 dự án liên quan trực tiếp đến nhựa.
Các quan chức và chuyên gia cấp cao từ Australia, Trung Quốc, Indonesia, Nhật Bản, Kuwait, Malaysia, Philippines, Hàn Quốc và Thái Lan đã trình bày những nỗ lực liên tục của quốc gia và khu vực. Ví dụ ở Trung Quốc, Ông Huang Runqiu, Bộ trưởng Bộ Sinh thái và Môi trường chia sẻ, đến cuối năm 2022, túi nhựa không phân hủy và bộ đồ ăn bằng nhựa sẽ bị cấm ở nhiều quận, và các mặt hàng nhựa sử dụng một lần sẽ không còn được cung cấp bởi nhiều khách sạn. Ông nói: “Bên cạnh nỗ lực trong nước, chúng tôi tích cực tham gia hợp tác quốc tế về quản lý rác thải nhựa trên biển và hưởng ứng các sáng kiến ​​song phương và đa phương về vấn đề này.
Bà Dechen Tsering, Giám đốc Châu Á - Thái Bình Dương tại UNEP, cho biết các nước trong khu vực đã mở rộng, đi sâu và tăng tốc hành động, thể hiện qua nhiều sáng kiến ​​và biện pháp được các Bộ trưởng đề cập tại hội nghị bàn tròn NUTEC Plastics.
IAEA sẽ tổ chức các hội nghị bàn tròn tương tự cho các khu vực khác, cũng như các hội thảo kỹ thuật trên web về công nghệ hạt nhân liên quan và ứng dụng của chúng chống ô nhiễm nhựa trong những tháng tới.

https://www.varans.vn/