Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số đã trở thành xu hướng tất yếu trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là nông nghiệp. Tại Hưng Yên, nơi có thế mạnh về nông nghiệp truyền thống, Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Hưng Yên đã tiên phong triển khai các sáng kiến hỗ trợ chuyển đổi số trong nông nghiệp, với mục tiêu hiện đại hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng suất, giảm thiểu chi phí và tăng cường sự bền vững trong phát triển nông nghiệp. Bằng việc áp dụng công nghệ số, Sở KH&CN Hưng Yên không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân và doanh nghiệp mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội tại địa phương.

1. Nhu cầu cấp thiết của chuyển đổi số trong nông nghiệp

Nông nghiệp luôn là trụ cột quan trọng trong phát triển kinh tế của tỉnh Hưng Yên, tuy nhiên, như nhiều địa phương khác, ngành nông nghiệp tại đây đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn:

• Hiệu quả sản xuất chưa cao: Nông nghiệp truyền thống phụ thuộc nhiều vào lao động thủ công, dẫn đến năng suất chưa tối ưu, chi phí sản xuất cao và khả năng cạnh tranh thấp trên thị trường. Đặc biệt, việc phụ thuộc vào thời tiết và các yếu tố tự nhiên khác khiến nông dân thường gặp nhiều rủi ro trong sản xuất.
• Thiếu thông tin và kiến thức về kỹ thuật nông nghiệp hiện đại: Nhiều nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp vẫn chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về các phương pháp canh tác tiên tiến và công nghệ mới trong nông nghiệp, dẫn đến việc sử dụng tài nguyên (đất, nước, phân bón) chưa hiệu quả, làm giảm năng suất và ảnh hưởng đến môi trường.
• Sự cạnh tranh trên thị trường ngày càng lớn: Nông sản Việt Nam, trong đó có Hưng Yên, đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong và ngoài nước. Việc áp dụng công nghệ số để nâng cao chất lượng sản phẩm và tạo ra sự khác biệt trên thị trường là vô cùng cần thiết.

Trước bối cảnh đó, chuyển đổi số trong nông nghiệp được coi là một giải pháp hiệu quả giúp giải quyết các thách thức nêu trên, nâng cao năng lực sản xuất và sức cạnh tranh của ngành nông nghiệp tại Hưng Yên.

2. Các sáng kiến chuyển đổi số trong nông nghiệp của Sở KH&CN Hưng Yên

Nhằm hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp tại Hưng Yên tiếp cận và áp dụng công nghệ số vào sản xuất, Sở KH&CN Hưng Yên đã triển khai nhiều sáng kiến và chương trình hỗ trợ. Những sáng kiến này tập trung vào việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI), và blockchain để quản lý quy trình sản xuất, giám sát chất lượng sản phẩm, và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

• Ứng dụng công nghệ IoT trong giám sát và quản lý trang trại thông minh: Sở KH&CN Hưng Yên đã hỗ trợ các nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp lắp đặt các cảm biến IoT trên đồng ruộng và trang trại, giúp thu thập dữ liệu về độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng, và chất lượng đất. Các thiết bị này giúp giám sát môi trường sản xuất theo thời gian thực, từ đó tối ưu hóa quy trình canh tác và quản lý tài nguyên. Việc sử dụng IoT không chỉ giúp tăng năng suất cây trồng mà còn giảm thiểu sự lãng phí nước và phân bón, bảo vệ môi trường và đảm bảo sự bền vững trong sản xuất.

Ví dụ, một số trang trại cây ăn trái ở Hưng Yên, đặc biệt là vùng nhãn lồng nổi tiếng, đã được trang bị hệ thống IoT để theo dõi điều kiện môi trường trồng trọt. Hệ thống này giúp cảnh báo sớm khi phát hiện các dấu hiệu bất thường như sâu bệnh hoặc điều kiện thời tiết không thuận lợi, từ đó giúp người nông dân kịp thời điều chỉnh quy trình chăm sóc cây trồng.

• Sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự đoán và phân tích năng suất: Một sáng kiến khác của Sở KH&CN Hưng Yên là hỗ trợ nông dân ứng dụng AI vào phân tích dữ liệu sản xuất nông nghiệp. Các hệ thống AI có khả năng dự đoán năng suất cây trồng dựa trên các yếu tố như điều kiện thời tiết, dữ liệu thu thập từ các cảm biến IoT, và lịch sử canh tác. AI cũng giúp phân tích xu hướng thị trường nông sản, từ đó hỗ trợ người nông dân trong việc lập kế hoạch sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hiệu quả hơn.

Ví dụ, AI đã được sử dụng để phân tích dữ liệu về năng suất lúa gạo tại một số vùng của Hưng Yên, từ đó giúp nông dân xác định thời điểm gieo trồng và thu hoạch tốt nhất. Kết quả là năng suất tăng lên đáng kể, trong khi chi phí sản xuất giảm, giúp nâng cao lợi nhuận cho người nông dân.

• Phát triển hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông sản bằng blockchain: Để nâng cao niềm tin của người tiêu dùng đối với nông sản Hưng Yên, Sở KH&CN đã triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông sản bằng công nghệ blockchain. Công nghệ này giúp ghi lại toàn bộ quá trình sản xuất, từ giai đoạn gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch đến khâu đóng gói và vận chuyển. Các thông tin này được lưu trữ trên nền tảng blockchain, không thể thay đổi, giúp người tiêu dùng và các nhà phân phối có thể truy xuất thông tin về nguồn gốc sản phẩm một cách minh bạch và chính xác.

Hệ thống này đặc biệt hữu ích trong bối cảnh nhu cầu về an toàn thực phẩm và sự minh bạch trong quy trình sản xuất ngày càng được người tiêu dùng quan tâm. Nhờ vào công nghệ blockchain, nông sản Hưng Yên có thể cạnh tranh tốt hơn trên thị trường, đặc biệt là trong xuất khẩu ra các thị trường quốc tế.

• Phát triển nông nghiệp chính xác (precision agriculture) dựa trên dữ liệu lớn: Sở KH&CN Hưng Yên đã thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ dữ liệu lớn (Big Data) vào phát triển mô hình nông nghiệp chính xác. Dữ liệu lớn cho phép thu thập và phân tích khối lượng lớn thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, giúp người nông dân đưa ra các quyết định dựa trên cơ sở khoa học. Nông nghiệp chính xác giúp tối ưu hóa việc sử dụng phân bón, nước, và các tài nguyên khác, từ đó cải thiện năng suất và giảm thiểu chi phí.

Ví dụ, thông qua việc phân tích dữ liệu về thổ nhưỡng, khí hậu và lịch sử canh tác, các mô hình nông nghiệp chính xác có thể giúp người nông dân điều chỉnh lượng nước tưới hoặc phân bón một cách hợp lý hơn, giúp tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.

3. Lợi ích của chuyển đổi số trong nông nghiệp đối với Hưng Yên

Việc triển khai các sáng kiến chuyển đổi số trong nông nghiệp đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho tỉnh Hưng Yên, không chỉ giúp nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững trong tương lai.

• Nâng cao năng suất và chất lượng nông sản: Nhờ vào việc áp dụng công nghệ số, các nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp tại Hưng Yên đã có thể giám sát và điều chỉnh quy trình sản xuất một cách khoa học và hiệu quả hơn. Các công nghệ như IoT và AI giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, từ đó nâng cao năng suất cây trồng và chất lượng sản phẩm nông sản. Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập cho người nông dân mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản Hưng Yên trên thị trường trong nước và quốc tế.
• Giảm thiểu rủi ro trong sản xuất nông nghiệp: Công nghệ số giúp người nông dân dự đoán được các yếu tố tác động đến sản xuất như thời tiết, sâu bệnh, và xu hướng thị trường, từ đó giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa kế hoạch sản xuất. Các hệ thống cảnh báo sớm giúp phát hiện kịp thời các vấn đề trong quá trình canh tác, từ đó giảm thiểu tổn thất do thiên tai và dịch bệnh.
• Tạo ra chuỗi cung ứng minh bạch và bền vững: Hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông sản bằng blockchain giúp tạo ra một chuỗi cung ứng minh bạch và đáng tin cậy. Người tiêu dùng có thể dễ dàng truy xuất thông tin về nguồn gốc và quy trình sản xuất của sản phẩm, từ đó tăng cường niềm tin đối với nông sản Hưng Yên. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến vấn đề an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
• Tăng cường sự bền vững trong phát triển nông nghiệp: Chuyển đổi số trong nông nghiệp không chỉ giúp tăng năng suất mà còn góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Việc sử dụng các công nghệ như IoT và AI giúp giảm thiểu sự lãng phí tài nguyên, tối ưu hóa việc sử dụng nước và phân bón, từ đó bảo vệ môi trường và đảm bảo sự bền vững trong phát triển nông nghiệp.

4. Thách thức và giải pháp trong việc triển khai chuyển đổi số trong nông nghiệp

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, quá trình triển khai chuyển đổi số trong nông nghiệp tại Hưng Yên vẫn đối mặt với một số thách thức:

• Thiếu nguồn nhân lực có kiến thức về công nghệ số: Một số nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp tại Hưng Yên chưa có đủ kiến thức và kỹ năng để sử dụng các công nghệ số trong sản xuất. Điều này đòi hỏi cần có các chương trình đào tạo chuyên sâu, giúp nâng cao năng lực của người dân và doanh nghiệp trong việc ứng dụng công nghệ.
• Vấn đề đầu tư và chi phí: Mặc dù việc ứng dụng công nghệ số mang lại nhiều lợi ích, nhưng chi phí đầu tư ban đầu cho các hệ thống IoT, AI và blockchain là khá cao. Do đó, cần có các chính sách hỗ trợ tài chính và nguồn vốn đầu tư để giúp người nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp tiếp cận và triển khai công nghệ một cách hiệu quả.

Để giải quyết các thách thức này, Sở KH&CN Hưng Yên đã triển khai nhiều chương trình đào tạo và hỗ trợ, giúp người dân và doanh nghiệp nông nghiệp nâng cao kiến thức về công nghệ số. Đồng thời, Sở cũng đang tìm kiếm các nguồn tài trợ từ nhà nước và các tổ chức quốc tế để hỗ trợ tài chính cho các dự án chuyển đổi số trong nông nghiệp.

5. Định hướng phát triển trong tương lai

Trong thời gian tới, Sở KH&CN Hưng Yên sẽ tiếp tục mở rộng các sáng kiến chuyển đổi số trong nông nghiệp, với mục tiêu:

• Tăng cường ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp: Sở sẽ tiếp tục thúc đẩy việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như AI, blockchain và dữ liệu lớn vào sản xuất nông nghiệp, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
• Phát triển các mô hình nông nghiệp thông minh: Sở sẽ khuyến khích phát triển các mô hình nông nghiệp thông minh, sử dụng công nghệ IoT và Big Data để quản lý và tối ưu hóa quy trình sản xuất nông nghiệp, từ đó tạo ra các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao và bền vững.
• Hỗ trợ kết nối nông dân và doanh nghiệp với thị trường: Sở KH&CN Hưng Yên sẽ tiếp tục phát triển các nền tảng số để kết nối nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp với thị trường, giúp họ tiếp cận tốt hơn với các cơ hội kinh doanh và phát triển sản phẩm.

Chuyển đổi số trong nông nghiệp đã mở ra những cơ hội to lớn cho ngành nông nghiệp tại Hưng Yên. Nhờ vào việc ứng dụng các công nghệ số tiên tiến, nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp đã có thể nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm và giảm thiểu rủi ro trong sản xuất. Với sự hỗ trợ từ Sở KH&CN Hưng Yên, quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và kinh tế xã hội tại Hưng Yên.