Chuyển đổi số là phương thức phát triển mới giúp đẩy nhanh, rút ngắn quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trọng tâm của chuyển đổi số vẫn là nhắm vào tăng trưởng kinh tế.

Đại hội XIII của Đảng đã xác định chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là 2 chuyển đổi quan trọng nhất để Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao, hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc vào năm 2045. Nhưng muốn xanh thì phải số. Bởi vậy mà số hoá toàn diện sẽ là nền tảng của một nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững, bao trùm và có sức chống chịu cao. chuyển đổi số là phát triển nhanh vì kinh tế số tăng trưởng gấp 3-4 lần tăng trưởng GDP. Chuyển đổi số là phát triển bền vững vì tiêu tốn ít tài nguyên, lại sinh ra tài nguyên mới là dữ liệu. Chuyển đổi số làm tăng sức chống chịu của nền kinh tế vì môi trường số thì không khoảng cách, không tiếp xúc. Chuyển đổi số là phát triển bao trùm vì bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu, nếu có sóng di động và chiếc điện thoại thông minh là có thể tiếp cận được mọi dịch vụ số, không bị bỏ lại phía sau.

Số hoá toàn diện sẽ là nền tảng của một nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững, bao trùm và có sức chống chịu cao bởi công nghệ số sẽ trở thành lực lượng sản xuất cơ bản, nhân tài số thành nguồn lực cơ bản và đổi mới sáng tạo số thành động lực cơ bản cho sự phát triển.

Chuyển đổi số Hưng Yên bước đầu đã đạt những kết quả đáng ghị nhận như nhận thức về chuyển đổi số đã đến được mọi cấp chính quyền và người dân. Thể chế số đã cơ bản được hoàn thiện, nhiều luật, nghị định, chiến lược quốc gia về chuyển đổi số, nhiều nghị quyết của Tỉnh ủy, Kế hoạch của UBND tỉnh và của các sở, ngành, địa phương đã được ban hành. Hạ tầng viễn thông và hạ tầng dữ liệu đã được coi là hạ tầng thiết yếu quốc gia và đang được đặc biệt chú trọng phát triển. Các cơ sở dữ liệu của tỉnh đã được quan tâm đầu tư, nâng cấp và phát huy hiệu quả đảm bảo an toàn, an ninh mạng đã tạo ra những giá trị thiết thực cho người dân, cho doanh nghiệp, cho hệ thống chính quyền các cấp.

Chuyển đổi số Hưng Yên thời gian qua cho thấy những bài học:

+ Muốn phát triển nhanh và bền vững thì phải phổ cập nhanh cái cơ bản thông qua các nền tảng số dùng chung toàn quốc và tranh thủ cái mới để nhanh chóng biến thành cái cơ bản để phổ cập, đây là công việc quan trọng của quản lý Nhà nước của tỉnh Hưng Yên.

+ Chuyển đổi số phải là toàn dân và toàn diện, tức là phải phổ cập để tạo ra sự chuyển đổi, song hành là hạ tầng số phải đi trước một bước để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số.

+ Phát triển về chuyển đổi số cần phải phát triển đồng bộ về hạ tầng số. Hạ tầng số bao gồm hạ tầng viễn thông, hạ tầng dữ liệu, hạ tầng công nghệ như dịch vụ và các nền tảng số có tính hạ tầng. Hạ tầng số của tỉnh Hưng Yên thì phải dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn. Hạ tầng này phải được ưu tiên đầu tư, hiện đại hoá và đi trước một bước để thúc đẩy chuyển đổi số của tỉnh, phát triển kinh tế số, xã hội số. Theo Sở Thông tin và Truyền thông thì bắt đầu từ năm 2023 này là năm thương mại hoá 5G và điện toán đám mây. 5G và điện toán đám mây là hai thành tố quan trọng vào loại bậc nhất của hạ tầng số. Cả hai hạ tầng này sẽ được triển khai mạnh mẽ từ năm nay, để đến 2025, Việt Nam có hạ tầng 5G và điện toán đám mây hiện đại, thuộc nhóm 50 các nước dẫn đầu và Hưng Yên sẽ là một trong những tỉnh tiếp cận nhanh nhất 5G.

+ Người nào, ngành nào, địa phương nào nắm nền tảng số người, ngành đó, địa phương đó nắm dữ liệu và sẽ quyết định sự phát triển tất cả của mình.  Bởi chuyển đổi số sẽ tạo ra kinh tế số và kinh tế số sẽ là động lực tăng trưởng chính. Nó là một phương thức phát triển mới giúp đẩy nhanh, rút ngắn quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Hiện đại hóa chính là chuyển đổi số toàn diện, cả kinh tế, văn hoá, xã hội, chính trị và môi trường. Nhưng trọng tâm của chuyển đổi số vẫn là nhắm vào tăng trưởng kinh tế.

+ Chuyển đổi số có đặc trưng cơ bản nhất là các nền tảng số dùng chung để thúc đẩy phát triển kinh tế số mạnh mẽ hơn nữa. Thực tế cho thấy trong không gian mạng thì người nào nắm nền tảng số người đó nắm dữ liệu, và vì nắm dữ liệu mà người đó sẽ quyết định tất cả.

+ Cần tăng cường an toàn số mức cơ bản để bảo vệ cho mọi người dùng viễn thông, Internet. Thực tế hiện nay, mỗi cấp, mỗi đơn vị một hệ thống công nghệ thông tin riêng biệt, và vì vậy mà ngân sách công nghệ thông tin chia hết cho từng sở, ngành, từng địa phương, không còn ngân sách cho các hệ thống dùng chung. Nhưng đặc trưng cơ bản nhất của thời CĐS là các nền tảng số dùng chung. Do đó, một nền tảng, một phần cứng, một phần mềm dùng chung cho cả tỉnh, cho cả các sở, ngành, các địa phương và cả 161 xã, phường, thị trấn. Bởi vậy, ngân sách công nghệ thông tin phải dành ra một phần để đầu tư các trung tâm dữ liệu của tỉnh, các nền tảng số quốc gia dùng chung, sau đó còn lại mới chia ra cho các sở, ngành và địa phương. Bên cạnh đó an toàn số mức cơ bản để bảo vệ cho mọi người dùng viễn thông, Internet phải là trách nhiệm của nhà mạng. Trước đây, chúng ta đi theo cách dùng phần mềm cài vào từng thiết bị của người dân, tiếp cận theo hướng đây là trách nhiệm của người dân. Nhưng không thành công. Thì nay, chúng ta thực hiện việc này tại thiết bị của nhà mạng và coi đây là trách nhiệm bảo vệ khách hàng của nhà mạng, và miễn phí. Việc bảo vệ có thể được thực hiện ngay với mọi thiết bị của khách hàng, ngoài ra, khách hàng có thể yêu cầu cấu hình thêm, thí dụ chỉ cho con cái chơi game vào những giờ, những ngày nhất định. Đây là bước tiến căn bản để tạo ra niềm tin số. Phải có niềm tin số thì mới có CĐS.

+ Chuyển đổi số tạo ra cơ hội mỗi người có một trợ lý. Công nghệ số đã tạo ra quá nhiều thông tin, nhưng ít tạo ra tri thức và sự thấu hiểu. Đã đến lúc công nghệ số phải giúp con người tạo ra nhiều hơn tri thức và sự thấu hiểu từ quá nhiều thông tin, quá tải thông tin. Và AI, trợ lý ảo là lời giải cho câu chuyện này. Mỗi người một trợ lý ảo chính là cách tốt nhất để tăng năng suất lao động.

Phát triển trợ lý ảo cho công viên chức nhà nước. Một trong những ứng dụng hiệu quả nhất mà AI mạng lại, nhất là khi xuất hiện “generative AI” dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn, là trợ lý ảo. Trợ lý ảo là đặc biệt hữu dụng đối với các loại lao động dựa trên quy định, như công chức Nhà nước, vốn chỉ được phép làm những gì mà pháp luật quy định. Với cả một “rừng” các quy định thì trợ lý ảo sẽ giảm tải, giảm gánh nặng, giảm rủi ro pháp lý, tăng chất lượng, tăng năng suất lao động cho công viên chức nhà nước trong toàn tỉnh. Nếu thực tế chỉ cần mỗi người một trợ lý ảo chính là cách tốt nhất để tăng năng suất lao động. Trợ lý ảo cho hệ thống công chức, viên chức nhà nước là một bước tiến lớn của Chính phủ số. Việc xây dựng trợ lý ảo công chức, viên chức nhà nước sẽ đi cùng với phát triển mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt. Mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt cũng sẽ là nền tảng để các doanh nghiệp khác phát triển các loại trợ lý ảo tiếng Việt khác, thí dụ trợ lý ảo hỗ trợ pháp lý cho mọi người dân. 

Hưng Yên đã thực hiện đồng bộ các giải pháp từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ Chín Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX về chương trình chuyển đổi số tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2021 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030 xác định quan điểm chỉ đạo là: “Chuyển đổi số là công cụ quan trọng, xu hướng tất yếu trong lãnh đạo, điều hành kinh tế - xã hội của địa phương và hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, người dân trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động quản lý, điều hành của cơ quan nhà nước, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, phương thức sống, làm việc của người dân nhằm phát triển môi trường số an toàn, nhân văn, rộng khắp. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để thúc đẩy phát triển các nền tảng công nghệ số, chuyển đổi số tại tỉnh. Thay đổi căn bản nhận thức của cộng đồng, tư duy và ý chí quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong tiếp cận và ứng dụng công nghệ thông tin có vai trò quyết định trong chuyển đổi số tại địa phương. Người dân và doanh nghiệp là trung tâm của chuyển đổi số; minh bạch hóa, tăng cường sự tham gia của người dân và doanh nghiệp vào hoạt động của cơ quan nhà nước. Đơn giản hóa thủ tục hành chính, chuyển đổi sang nền hành chính công dựa trên nền tảng số; cung cấp thêm các dịch vụ công theo phương thức số (dịch vụ số) thân thiện, dễ sử dụng, mang lại giá trị gia tăng cho người dân. Chuyển đổi số là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước; tạo sự thống nhất nhận thức và hành động về chuyển đổi số trong toàn xã hội ở tỉnh Hưng Yên”.

Trong bối cảnh hiện nay, chuyển đổi số đang trở thành động lực lớn để tạo ra sự phát triển đột phá trên các mặt quản lý, kinh tế, xã hội. Chuyển đổi số tạo ra sự thay đổi mang tính tổng thể và toàn diện từ Chính phủ đến các địa phương, đến từng doanh nghiệp, từng tổ chức, người dân và trong mọi lĩnh vực. Trên cơ sở nhận diện những vấn đề cơ bản, một số nhân tố chủ yếu tác động đến quá trình chuyển đổi số, mỗi địa phương, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cần nhanh chóng hoạch định cho mình một chiến lược và kế hoạch hành động thực hiện chuyển đổi số phù hợp. 

ThS. Nguyễn Xuân Hải

Phó Giám đốc Sở KH&CN